TRIZ Metodolojisinin temelinde, problemin soyutlanması ya da kavramsal olarak ifade edilmesi yatmaktadır. Bu şekilde, problemin evrensel bilgilerden yararlanılarak çözülmesi mümkün olmaktadır. Geriye, kavramsal olarak elde edilen çözümün problemimize uyarlanması kalmaktadır. Bu bağlamda TRIZ Problem Çözme şablonu, ayrıştırıcı etkisine bakılarak bir prizmaya benzetilebilir.
Bu durumu gün ışığının prizmada yansımasına benzetebiliriz. Prizma öncesi beyaz ışık görüyorken, prizma sonrası 7 farklı renk tanımlayabiliyoruz. TRIZ ile problem çözerken benzer bir dönüşüme ihtiyaç duymaktayız.
Problemimizi evrensel boyutlarda ve kavramsal olarak ifade etmemiz gerekiyor.
Örneğin; “Bir çim biçme makinesi yap” ifadesini, kavramsal olarak, “Sabit bir nesnenin boyunu kısaltmanın yolunu bul” şekline dönüştürebiliriz. Bu şekilde bir dönüşüm bize çok çeşitli çözüm alternatifleri sunar. Ve çözüme ulaşmamızı kolaylaştırır.
TRIZ bu dönüşüm 39 teknik parametre listelemiştir. Bu listeden yararlanarak problemin kavramsal tanımını yapabiliriz. Buradan problemin içerdiği çelişkiyi görebiliriz. TRIZ, çelişkiyi gidermek için bize 40 Yenilikçi Prensip sunmaktadır.
TRIZ Problem çözme metodolojisi, temelde, çelişkilerin tespit edilmesi ve bu çelişkilerin ortadan kaldırılmasına dayanmaktadır. Hedef, faydalı etkileri arttırmak, zararlı etkileri ve maliyeti en düşük seviyeye indirmektir. Bu şekilde ideal duruma yakın bir çözüme ulaşmak mümkün olmaktadır.
TRIZ Temel Araçları
Çelişki Matrisi Kullanımı Adımları
- Problemi tüm boyutları ile tanımlayın:
- Kavramsal tanımını gerçekleştirin
- Çelişkileri tanımlayın
- Matrisi kullanarak önerilen kavramsal prensipleri bulun
- Kavramsal prensipleri yorumlayın
- En uygun olanı/olanları bulun
- Bulduğunu prensibi, probleminize uyarlamak üzere dönüştürün
Bu bölümde, Çelişki matrisi kullanımı üzerinde duracağız.
Örnek Problem: Bir sunum çubuğunun boyunun uzatılmas.
Kavramsal Tanım: Hareketli bir nesnenin boyunu uzatalım.
- İyileştirilecek Özellik: Hareketli Nesnenin Uzunluğu
- Kötüleşecek özellik: Hareketli Nesnenin Hacmi
- Hareketli nesne boyunu uzatacağız ve hacmini attırmayacağız
Bu bir teknik çelişkidir. Çelişkiyi gidermekiçin Çelişki Matrisini kullanıyoruz
Her iki eksende de teknik parametreler sıralanıyor. Dikey eksenden, kavramsal problem tanımında ortaya çıkan geliştirilecek teknik parametreyi seçiyoruz. Yatay eksenden de, seçtiğimiz geliştirilen özelliğe karşıt olarak kötüleşecek parametreyi seçiyoruz.
Çelişki matrisi bize aşağıdaki prensipleri öneriyor:
- Asimetri
- Yuvalama
- Yeniden Boyutlama
- Fiziksel ya da kimyasal durum değişikliği
Bu prensiplerden, 7 numaralı prensip problemimize uygulanabilir görünüyor ve yandaki ürün ortaya çıkıyor. Yuvalama (Nested Doll) prensibi ile çubuğun boyunu uzatıyoruz. İç içe geçme ile büyüklüğünü ihmal edilebilir ölçüde azaltıyoruz.
TRIZ KOnusunu incelemeye devam edeceğiz.
Fatih Sütçüler